Bevrijding

Sinds een jaar of drie hebben we in AmsterdamZuidOost eigen Herdenkings en Bevrijdings bijeenkomsten.
Ik heb er eerder over geschreven en het bijzondere is dat hier in de wijk met zoveel Antilianen en Surinamers het accent, ik zou bijna zeggen natuurlijk, valt op de rol van de mensen uit en in de West tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Drie jaar geleden was er de tentoonstelling waarbij ik ontdekte dat ik veel meer...en ook veel minder wist van de rol van Suriname tijdens deze oorlog.
De bauxiet. de schutterij, de Surinamers in de KNIL en dat ik een heuse verzetsheld gekend had, de buurman van oom Frits en tante Sonje : Opa Ryhiner.
Van hem vond ik geen foto, wel deze informatie.
NB : op 14.10 heb ik een foto toegevoegd die ik kreeg van een kleindochter van opa Ryhiner, dank Marjan voor het afstaan!

Hugo Desiré Ryhiner


Ryhiner was kapitein in het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL) en was in 1939 uit Nederlands Indië op doorreis naar Suriname.

De Willemsorde is hem toegekend met de volgende motivatie:
"Heeft zich in den strijd door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw onderscheiden door op 12 Mei 1940 te Overschie bij voortduring en met volkomen verachting van het hevigste vijandelijk vuur, moedig, kalm en vol beleid tegen de Duitschers voorwaarts te dringen. Hij vermocht de weinige aan zijn bevelen toevertrouwde soldaten te bezielen, waardoor den talrijker, zwaarder en beter bewapenden vijand ernstige verliezen werden toegebracht. De hem onder een vaandrig toegezonden versterking (waarvan een deel nimmer in het vuur was geweest) wist hij, toen een deel van dezen troep weifelde, door zijn voorbeeld op te wekken en voorwaarts te doen gaan. Dit alles deed hij, ondanks de pijnen, gevolg van een ricoshetschot aan een van zij dijbeenen en zijn groote vermoeidheid. Toen later een deel van de troepen dreigde te vluchten, greep hij op last van zijn kapitein in en kon hij de manschappen weder verzamelen, waardoor erger werd voorkomen."

Er is nog veel meer want opa Ryhinger ging het verzet in, werd verraden en kwam per slot van rekening weer in Indie terecht.

Elke Su leert op school over Anton de Kom, gelukkig maar.

Van zijn ruzies met de Nederlandse regering, zijn deportatie naar Nederland en hoe hij omkwam als verzetsheld.
De universiteit in Paramaribo is naar hem vernoemd en hier in onze wijk staat dit, omstreden beeld, maar het is een imposant monument om hem te eren.


Dit jaar had de Bevrijdings bijeenkomst voor mij een ander tintje, meer die van mijn geboorte eiland en de andere Antillen.

De bijeenkomst begon met een documentaire Terug naar Sachsenhausen, een verslag over de treinreis van een 17 jarige en een 83 jaar oude kampbewoner van Vught naar Sachsenhausen met 3 interviews met andere kampbewoners ertussen gevoegd.
Heel mooie, ingetogen docu.


Er werden twee lezingen gegeven, Maduro lezingen, vernoemd naar George Maduro, je weet wel die van Madurodam, ook een verzetsheld.

De omschrijving van de reden waarom hij postuum de Militaire Willemsorde ontving luidt:
‘Heeft zich in den strijd door het bedrijven van uitstekende daden van moed, beleid en trouw onderscheiden, door op 10 Mei 1940 als Commandant van een peloton jonge soldaten met veel beleid en op eigen initiatief de overmeestering te ontwerpen en voor te bereiden van de achter de Vliet bij RIJSWIJK door den vijand bezette villa "Leeuwenburg" (Dorrepaal). Met zeer veel moed aan het hoofd van twee groepen de onder vijandelijk mitrailleurvuur liggende brug over de Vliet overschreden, den aanval op het versterkte steunpunt (Villa "Leeuwenburg") persoonlijk geleid en bij den stormaanval als eerste binnengedrongen, het verzet aldaar gebroken en de bezetting krijgsgevangen gemaakt.’

De eerste lezing was er een met de titel : Moet de herdenking met pensioen, herdenken door de jaren heen.
De lezing werd gehouden door iemand van het NIOD, sorry, ik ben de naam van de spreker vergeten, maar ik was toen echt niet van plan iets met deze herdenking te doen, anders had ik wel wat genoteerd.

Waar het om draaide was de rol van de mensen uit de West in, tijdens en na de WOII en hoe weinig aandacht er voor hun rol is en hoe belangrijk het is om door te gaan met de daden en gevallenen tijdens de oorlogen te herdenken.
Het is belangrijk dat we erbij stil blijven staan dat er nog steeds ergens op de wereld een oorlog uitgevochten wordt en stilstaan bij het verlies van de mensenlevens.

De volgende lezing, over de Dankbaarheids monumenten leverde menig hilarisch moment in de zaal op, de meeste van de aanwezigen wisten niet eens dat ze bestonden....laat staan dat we wisten de desbetreffende monumenten om die reden aan Suriname of de Antillen geschonken zijn.
Het verhaal is dat na de WOII de NL regering de West wilde bedanken voor het ingezamelde geld en de goederen die men ten behoeve van het noodlijdende vaderland had geschonken.
Na heleboel overleg besloot men de twee gebiedsdelen twee kunstwerken te schenken gemaakt voor 2 beroemde kunstenaars uit die tijd.
De lezing werd gegeven door een onderzoekster van de UVUtrecht/UVA, mevr Captain, dit jaar wordt er een boek over dit onderzoek uitgegeven.

Mari Andriesen, de maker van de Dokwerker, maakte het beeld aan het SIVAplein in Paramaribo.

Ik heb er als kind regelmatig op gespeeld, het staat op het pleintje tegenover Kersten.

"In 1955 onthulde koningin Juliana een monument van dankbaarheid. De drie meisjes staan voor de grootste bevolkingsgroepen van Suriname, de kleine kopjes op de sokkel voor de kleinere. De opdracht aan de achterkant leest: 'Nederland gedenkt dankbaar de hulp tijdens de oorlog 1940-1945 en daarna door Suriname uit gevoel van saamhorigheid verleend'.
De schrijfster Cyntha McLeod, dochter van de laatste Surinaamse gouverneur, en eerste president van Suriname, memoreert in haar ‘Herinneringen: Suriname – oorlog – Holland – Suriname’ (1993) de hulpactie. ‘Kleding, vooral kleding. Geen gedragen kleding, o nee, welke Surinaamse moeder zou afgedragen kleding naar Holland sturen? .. het moest vooral warm zijn, dus men kocht flanel en naaide. Ook die gezinnen waar men elk dubbeltje wel driemaal moest omdraaien gaven. … ook andere zaken. Trommels vol pindakoekjes, cocoskoekjes, gommakoekjes werden in kisten gepakt en verstuurd, en niet te vergeten cacao, onze eigen, voedzame, zelfgemaakte cacao, dat was net wat die bloedarme kindertjes in Holland nodig hadden om weer aan te sterken. K’e Poti! Zouden ze het nog weten? … Ach, ik denk dat ze het reeds lang vergeten zijn’."


Het beeld uit Willemstad, Curaçao, Nederlandse Antillen, 'Vrouwe des Overvloeds', Het monument is onthuld op 7 augustus 1953 door prins Bernhard.
De maker is Albert Termote en dankzij mijn lieve nicht, Marsepeintje ;-)) die er woont heb ik er foto`s van. Want hoewel Termote een heel bekende kunstenaar is, vooral vanwege zijn vele ruiterstandbeelden kon ik nergens op het net een foto vinden.

Opvallend vind ik ook dat het monument nerges genoemd wordt..ook niet op de site van de Antillen tijdens de WOII ...alleen in Wikipedia staat er in de lijst van werken van Albert Termote een verwijzing naar het beeld, vermoedelijk omdat het door Pr Bernhard onthuld is.

Na de lezingen was er gelegenheid tot vragen en discussie, waarbij er flink wat informatie uit de zaal kwam over de ervaringen van hun familieleden tijdens de WOII.
De lezingen werden omhuld door een muzikaal optreden van een lokale, zeer verdienstelijke Jazz zanger, waarvan de naam mij, wederon is ontschoten, shame on me!

De bijeenkomst van de ochtend werd afgesloten met een film over Boy Ecury.

Ik vond het een heel mooi gespeelde film en nu weet ik dat John de Mol jr, echt acteren kan.

"Wat bezielde Boy Ecury om als jonge zwarte jongen in Nederland in het verzet te gaan?
Zijn neef Ted Schouten: “We hebben de neiging naar de oorlog te kijken met de ogen van nu. Toen Boy in 1937 naar Nederland ging om te studeren, was dit land niet bepaald kleurrijk. Hij was een uitzondering, een bezienswaardigheid. De dekolonisatiegolf had nog niet plaatsgevonden. Op de Antillen waren nog geen status-aparte-behoeften. En Nederland had nog geen last van allochtone criminaliteit. Boy, die uit een rijke familie kwam, voelde zich in de eerste plaats Nederlander. Hij had een opstandig karakter. Geconfronteerd met schaarste, ellende, overheersing, discriminatie en geweld stelde hij zich agressief en zelfs provocerend op jegens de bezetter. Toen zijn beste vriend, Luis de Lannoy uit Curaçao, wegens verzetsactiviteiten werd opgepakt, sloot Boy zich aan bij een verzetsgroep in Oisterwijk. Hij hielp onderduikers in Tilburg, stak Duitse vrachtauto's in brand en liet treinen ontsporen. Hij werd verraden. De tijdgeest was anders, dat begrijp ik nu beter. Er komt ruimte voor een verhaal als dat van mijn oom.

Hij was reeds vanaf het begin van de oorlog actief in het verzet. In 1942 moest hij Tilburg ontvluchten omdat het te gevaarlijk voor hem werd. Hij zwierf vervolgens in Oisterwijk, Delft en Rotterdam. Op 5 november 1944 werd hij te Rotterdam gearresteerd en overgebracht naar de gevangenis in Scheveningen en op 6 november 1944 werd hij op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.”
Een prachtige film van Frans Weisz, script van Arthur Japin en goed acteren van Felix de Rooy en de anderen.

Na deze film was er gelegenheid tot discussie, waarbij in eerste instantie de aandacht meer op zijn afkomst als rijke Arubaan gevestigd werd, maar er toch snel inhoudelijk op de film werd ingegaan.

Hierna ben ik met een hoofd vol gedachten aan Vrijheid, daden tijdens oorlogstijd en de vraag wat ik zelf zou doen als het op mijn stoep lag, terug naar huis gegaan.
Geen idee, ik hoef die vraag ook niet te beantwoorden, want ik heb altijd in Vrijheid geleefd, met dank aan allen die dat mogelijk gemaakt hebben.

Nb: Ik heb gebruik gemaakt van de sites Suriname in de WOII en de Antillen in de WOII, zeer de moeite van het nalezen waard.

Uit de WareTijd:

Het Vergeten Erfgoed van Oranje in premiëre

door Eric Mahabier

11/05/2010

Paramaribo - ‘Het Vergeten Erfgoed van Oranje’ is de nieuwe filmproductie van Rahman Films International. In deze documentaire staan de verhalen van ooggetuigen en hun persoonlijke documentatie over de Tweede Wereldoorlog op de Nederlandse Antillen en Aruba centraal, ondersteund door toelichtingen van historici en deskundigen die situaties op hoger niveau uitleggen.

De betekenis van deze film ligt in het belichten van een vrijwel onbekend onderwerp in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in het Koninkrijk der Nederlanden. Zonder de Surinaamse bauxietlevering en de Antilliaanse en Arubaanse olieraffinaderijen ten behoeve van de strijd van de geallieerden, had de oorlog weleens heel anders af kunnen lopen, zegt producer en director Ramdjan Abdoelrahman aan dWT. Met deze film wordt getracht een totaalbeeld te geven over de periode 1939-1945, waarbij de betrokkenheid van de Nederlandse Antillen & Aruba en de getuigenissen van de Antilliaanse & Arubaanse koninkrijksoldaten in de periode van WOII centraal staan. Hiermee worden deze oorlogsgebeurtenissen in internationaal perspectief belicht.
De film wordt gedragen door unieke getuigenverklaringen van het aantal, thans nog resterende, hoogbejaarde respondenten op Curaçao, Bonaire en Aruba. Zij hebben hun bijdragen geleverd tijdens WOII in onder andere Curaçao, Bonaire, Aruba, Nederland en voormalig Nederlands-Indië. Tevens zorgt een aanzienlijke hoeveelheid verzamelde archiefbeelden, attributen, foto's, alsmede materiaal uit persoonlijke verzamelingen van de getuigen, voor een passende invulling van deze film.
De film is opgenomen in de talen Papiamento en Nederlands en zal in het Nederlands ondertiteld worden . Volgens Abdoelrahman is het doel van deze film niet alleen om de historische kennis van het verloop van WOII op de Nederlandse Antillen & Aruba inzichtelijk en toegankelijk te maken voor een breed publiek, maar ook de impact die het gehad heeft op de ontwikkeling van de Antilliaans/ Arubaans- Nederlandse samenlevingen en dient als aanvulling op de reeds bekende internationale geschiedenis over de Tweede Wereldoorlog. De geschiedenis van de Antillen & Aruba tijdens WOII is een uitermate boeiend onderwerp, maar tot op heden nog steeds onderbelicht gebleven.
“Met deze film willen wij daar verandering in brengen”, zegt Abdoelrahman. De première van ‘Het Vergeten Erfgoed van Oranje’ zal later deze maand op de Nederlandse Antillen,Curacao en Aruba gehouden worden. Ook zal de film in Suriname te zien zijn. Eerder bracht Abdoelrahman uit ‘De Vergeten Strijders van Oranje’ 2008-2009, een historische documentaire over de bijdragen van Suriname tijdens WOII. De nieuwe productie sluit aan op de ‘Vergeten Strijders van Oranje’.-.


Wonderlijk zoals de dingen samen komen.....toeval .....bestaat niet!